İlk görüşmede bir takımını, diğerinde ikinci takımını giyinmişti. Bu üçüncü görüşmeydi; artık bu kadar resmi olmaya gerek yoktu. Gömleklerden biriyle pantolonlardan diğerini kombin yaptı. Bu sayede hem tekrara düşmeyecek, hem de “iyi giyinen modern kişi” olarak görülecekti. Dış görünüş önemliydi. O bir danışmandı. Algı konusu onun için her şey demekti. Cep telefonundan çağırdığı taksiyi beklerken üstünü başını son bir defa aynada kontrol edip evinden çıktı.

Toplantının konusu SWOT Analizi’ydi.

– “Bugün önce şirketin fotoğrafını çekeceğiz.”

Söze başladığı sırada kendisini göstermek isteyen bir çalışan, son model cep telefonunun 86 milyar megapikselli kamerasıyla fotoğraf çekebileceklerini söyleyecekken kendisini tuttu. Danışmanın, eğer satarsa araba alabileceği, saatini son anda fark etmişti. Demek çok parası vardı, muhtemelen pahallı bir fotoğraf makinesiyle çekeceklerdi. Çalışanın gözlerinin Japon çizgi film karakterleri gibi kocaman açıldığını fark eden danışman içinden gülümsedi. Toy gözler Kapalıçarşı’dan 225 TL’ye alınan sahte saati fark edememişti.

– Bunu yapmanın en kolay yolu SWOT Analizi yapmaktır. SWOT kelimesi İngilizce “güçlü yanlar” (eliyle tırnak işareti yapıp aksanlı bir İngilizce’yle) yani “strengths”, “zayıf yönler” yani “weaknesses”, “fırsatlar” yani “opportunities” ve “tehditler” yani “threats”  kelimelerinin baş harflerinden türetilmiş bir kısaltmadır. İlk ikisinde şirketin içindeki, son ikisinde şirketin dışındaki faaliyetleri inceleriz.”

1.5 saat boyunca anlattı. Aslında 10 dakikada gayet güzel anlatabilirdi fakat bu şekilde uzatması gerekiyordu. Aksi halde patron tatmin olmayabilirdi. Sonuçta kendisini bir saat burada tutabilmek için 730 TL para ödemek gerekiyordu. Bu da 8 saatten ayda 5.840 TL yapardı. Elbette insan bu kadar para verince dolu dolu hizmet bekliyordu. Hem çalışanlar da memnundu. Bu toplantılar sayesinde ağır iş yükünden kaytarabiliyorlardı.

Saatine bakıp dramatik bir ifadeyle sürenin dolduğunu ama bu anlatılanların uygulamasını yapmaları gerektiğini söyledi. Bir süre ajandasını inceledikten sonra “Yarım saat sonra olmam gereken bir yer var ama onu erteleyeceğim. Bu önemli bir konu, başlamışken bitirmek istiyorum. Eğer isterseniz bugünlük fazladan 1 saat kalabilirim. (Gülerek) Bu seferki benden, yeni bir ödeme yapmanıza gerek yok” dedi. Aslında sonrasında bir planı yoktu fakat kimse bunu bilmiyordu. Bu yüzden herkes, ama en çok da patron çok sevinmişti. Danışman çok yoğun ve önemli bir adam olmasına rağmen kendileri gibi küçük bir şirkete değer veriyordu. Bu gerçekten iyiye yorulması gereken bir işaretti.

Sonraki yarım saat şirketin güçlü yönlerini konuşmaya başladılar. Adeta bir beyin fırtınası kopuyordu. Herkes fikrini paylaşıyor, şirketin güçlü yönlerini anlatıyordu. Hepsini alt alta yazdılar. Sıra zayıf yönlere gelmişti. Kimse patronun ve yöneticilerin gazabına uğramamak için pek ses çıkarmıyordu. 5 dakikada ancak 2-3 tane zayıf yön bulabildiler. “Fırsatlar” kısmıysa 15 dakika sürdü. Şirketin değerlendirebileceği pek çok fırsat vardı. Bunların yarısını değerlendirseler seneye sektörde ilk 10’da olmaları işten bile değildi! En sonunda sıra tehditlere gelmişti. Bu kısım 5 dakika bile sürmedi çünkü tehdit mi? Ne tehditi?? Baksana güçlü yönler kısmı ne kadar da doluydu? Koskoca SWOT analizi hatalı olacak değildi ya? Çok iyilerdi. Bu yüzden sadece 1-2 tehdit bulabildiler. Onlardan bir tanesi de zaten her analizde yazılan “ekonomik koşulların belirsizliği” maddesiydi.

Şirket 1 yıl sonra battı. Danışmansa gittiği yerlerde bu şirketi “Case Study” (örnek vaka incelemesi) olarak anlatmaya başladı. Kendisi yıllardır bu işi yapıyordu. Pek çok firmada emeği vardı. Fakat bu şirket kendisi gibi bir Profesyonel SWOT Analizcisi’ni dinlemediği için bu hale gelmişti.

SWOT Analizi Nasıl Yapılır?

Şimdi ben bir Profesyonel SWOT Analizcisi değilim. Çok pahallı saatleri ya da onların çakmalarını kullanmam. Bir giydiğimi bir kere daha giyerim, onu da baştan söyleyeyim. Eğer bunlarda anlaştıysak size bir takım sorular hazırladım. Bunlar bizim de kullandığımız sorulardan bir derleme. Aşağıda bulabilirsiniz.

Bununla birlikte SWOT analizleri sadece şirketler için değil aynı zamanda bireyler için de uygulanıyor. Bireysel SWOT’un soruları bir miktar farklı olsa da mantığı birebir aynı. Bu işin esprisi şu: İlk önce kendimizle ilgili pozitif ve negatif yanları sonra da bizim dışımızda gelişme ihtimali olan olayları inceliyoruz. Gelelim sorulara.

SWOT Analizi Soruları

Güçlü Yönler

1. Firmanızın avantajları nelerdir? (Örnek: Start-up (hızlı karar alma becerisi, adaptif), kurumsal (güçlü yapı), likidite (hayaller), çalışanlar, vb.)

2. Hangi alanlarda rakiplerinizden güçlüsünüz?

3. Rakiplerinizden hangi şekilde farklılaşabilirsiniz?

4. Daha önceki tecrübelerinizin hangilerini bugün kullanabilirsiniz?

5. Müşterileriniz neyi iyi yaptığınızı söylerler?

Zayıf Yönler

1. Firmanızın dezavantajları nelerdir? (Örnek: Start-up (güçsüz), kurumsal (hantal), likidite (hayatlar), çalışanlar, vb.)

2. Hangi konularda etkili olmadığınızı düşünüyorsunuz?

3. Yapmaktan kaçındığınız/ötelediğiniz şeyler nelerdir?

4. Hangi kaynakları verimsiz kullanıyorsunuz?

5. Varlığınızı devam ettirmek için gereken yeterli sayıda müşteriye sahip misiniz?

Fırsatlar

1. Sektördeki trendler nelerdir?

2. Önümüzdeki 1 yıl içerisinde gerçekleşmesi beklenen pozitif gelişmeler nelerdir?

3. Rakipleriniz sizinkine benzer sorunları nasıl çözdüler?

4. Olmak istediğiniz yerde bulunan şirketler nelerdir? Onlardan neler öğrenebilirsiniz?

5. Müşteriler, işinizle alakalı ne gibi yan ürün/hizmetlere ihtiyaç duyar?

Tehditler

1. Sektörün gittiği yer itibariyle, önümüzdeki bir yıl içerisinde oluşmasını beklediğiniz problemler nelerdir?

2.  Siyasi, ekonomik ve çevresel faktörlerdeki değişimler işinize nasıl yansır?

3. Yabancı para birimlerinin değer değişimi maliyetlerinizi ve satışları hangi şekilde etkiler?

4. Hangi dışsal faaliyetler müşterilerin size ulaşmasını engelleyebilir? (Internet erişim yasakları, rakiplerin illegal SEO çalışmaları, satış noktalarına olan fiziksel ulaşım sorunu, vb.)

5. Rakiplerinizin yaptığı ama sizin yapmadığınız şeyler nelerdir?

Bu soruları arttırabilirsiniz. Yalnız Google’dan gördüğüm kadarıyla Türkiye’de SWOT konusu son 10 yıldır pek merak edilmiyor fakat bu emek/yarar oranı yüksek olan bir analiz çeşidi. Bu yüzden hazır rakipleriniz ilgilenmiyorken siz üzerinde düşünüp avantajlı duruma geçebilirsiniz.

Son olarak; SWOT analizlerindeki genel sorun yukarıdaki hikayede olduğu gibi negatiflerin pek konuşulmuyor olması. Bu yüzden bütün bu soruların hepsinin cevabını dürüstçe vermeye gayret edelim. Bunun sonucunda elimizde belirli bir veri olacaktır.

Bu veriyle pazarlama planları oluşturabilir, hatta ürün/hizmet güncellemesi yapabilirsiniz.

 

Kaynakça ve Notlar:

1. Fotoğraflar: 1